تولد و فعالیت
«ابوالمؤید موفقبناحمدابنبکریمکی» معروف به«اخطب خوارزم» یا «خطیب خوارزم» یا همان «خوارزمی» در سال(۴۸۴ ه.ق) در خوارزم به دنیا آمد. خوارزم در گذشته از توابع بزرگ خراسان بود ولی امروزه جزئی از کشور ازبکستان در آسیای میانه است. اندیشمندان بزرگی در حوزهی ادبیات، ریاضی، نجوم، تاریخ نگاری، مباحث کلامی و فقهی و… از این سرزمین برخاستهاند.«سراجالدین شمسالائمه امام الحرمین ابوالفرج محمدبناحمدالمکّیابناحمدابن محمدابنمحمدبناحمد، برادر خوارزمی»(خوارزمی در کتاب خود بارها از او نام برده است) از جمله آنهاست.
خوارزمی شاعر، نویسنده، خطیب، سخنور، فقیه و مورخ توانایی بود. در خوارزم کسی به فصاحت و بلاغت اوخطبه نمیخواند و به همین دلیل او را خطیب خوارزم نامیده بودند.
خوارزمی در مسائل اعتقادی، اشعری و در شرع و فقه، حنفی بود. عدهای تصور کردهاند که خوارزمی شیعه مذهب بوده است درصورتی که اعتقاد او به مکتب حنفی در کتاب«مقتل الحسین» کاملا آشکار است. وی از محضر مشایخ و شخصیتهای بزرگی چون«جار الله محمودبنعمر زمخشری»(متوفی به سال ۵۳۸)،«سید الحفاظ ابومنصورشهرداربن شیرویه دیلمی»_که ایرانی بود و در سال ۵۵۸ هجری قمری درگذشت_ و همچنین «حسنبنعطار همدانی»(متوفی به سال۵۶۹) بهره برده است.
همان گونه که می دانید یکی از گستردهترین مذاهب اهل سنت مذهب حنفی است. خوارزمی در مسائل اعتقادی اشعری بود. اشعری تفکری جبری است. کسانی که در قلمرو تصوف وارد شدهاند معمولا اشعری مذهب بودهاند مانند عطار، مولانا و دیگر شاعران بزرگ. در مقابل تفکر اشعری، تفکر معتزله قرار داشت. معتزله به آزادی و تفویض اعتقاد داشتند. آنان معتقد بودند انسان در اعمال و رفتارش آزاد است، فعل انسان به خودش برمی گردد و مکافات و مجازات این گونه معنا پیدا می کند.
آثا عاشورایی
خوارزمی کتابهای زیادی را به رشته تحریر در آورده است اما به جرأت میتوان گفت که بهترین و شاخصترین کتاب او کتاب«مقتل الحسین» است.
عاشورانگاران ۳، دکتر محمدرضا سنگری