وب سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ عاشورا – دزفول عاشورا و امام حسین
نوشته های مرتبط
عاشورا وانتظار، در تطور حیات مکتب شیعه،دو نقطه‌‌ی عطف،محسوب می شوند و با همین دو مفهوم، بسیاری از مبانی،اصول و عقاید مذهب شیعه،مورد مطالعه قرار گرفته و از سایر فرقه ها و نحله های اسلامی،باز شناخته می شود. البته ما معتقدیم که اساس و مبنای تشیع،به وسیله پیامبر(ص) گذاشته شده است و شخصیت هایی مانند حضرت علی(ع)،حضرت فاطمه(س) و امام حسن(ع) برای نشو و نشر آن زحمات فراوانی کشیده و مرارت های بسیاری را تحمل کرده اند؛اما حادثه عاشورا به عنوان انقلابی شناخته می شود که موجب شد بسیاری از زوایای تاریک و پنهان عملکرد خاندان اموی آشکار شود و اسلام حقیقی و نیز حقانیت ائمه(ع) عیان گردد.
پس از واقعه‌ی کربلا و امامت ائمه بعدی (ع)،جریان غیبت آخرین امام شیعیان، برجسته ترین موضوعی است که جزء اعتقادات اصلی پیروان مکتب اهل بیت(ع) به شمار می آید. این اعتقاد برخواسته از این اصل است که خداوند هیچ گاه، زمین را بدون حجت نمی گذارد. بر این اساس و با غائب شدن ظاهری حجت بن الحسن(ع) از نظرها،مفهوم((انتظار)) متولد، و مسئله انتظار ظهور حضرت مهدی(عج) جزء مبانی فکری و عقیدتی واقع شد.
بر اساس این مفهوم،اگر چه حجت خدا، در پس پرده غیبت به سر می برد، اما به صورت محسوس و غیر محسوس،جهانیان و خاصه، شیعیان را همواره از عنایات و توجهات خود، بهره مند می کند و لحظه ای از راهنمایی و ارشاد آنان، باز نمی ایستد.
هر چند که از عاشورا،به عنوان یک واقعه و حادثه یاد می شود و انتظار، به عنوان، یک اعتقاد، ولی بررسی و شناخت شخصیت‌های خالق این دو مفهوم و اهداف و برنامه های ایشان، این فرضیه را به دست می دهد که میان این دو عنصر اصلی اعتقادات شیعی، اتحاد و هم پوشانی کامل برقرار است.
عاشورا و انتظار به مثابه دو فرهنگ
روشن است که منظور از عاشورا، صرف واقعه ای که در آن،امام حسین(ع) و یارانش به شهادت رسیدند نیست. چه آن که،اگر با این رویکرد، سالگرد عاشورا را گرامی بداریم، آن را به سطح یک سنت، تنزل داده ایم. بنابراین عاشورا باید به چشم حادثه ای نگریست که رفته رفته به شکل فرهنگی پایدار در آمده و بر باورهای اعتقادی، استوار گشته است؛ لذا می توان ادعا کرد که حادثه‌ی عاشورا، از سطح فرهنگ نیز گذشته و به مثابه یک مکتب درآمده است. در این فرهنگ و مکتب، مفاهیمی همانند عزت، ایثار،شجاعت، ایمان، عمل به تکلیف و… به برکت حماسه امام حسین(ع) و اصحابش،بسیار جلوه نمایی می کند.
انتظار نیز به باور ما، بر مدار معنای لغوی و حتی بر محور اعتقاد تعبدی به ظهور امام زمان(عج) نمی گردد. انتظار در فرهنگ شیعی، مفهومی با تشعشعات همه جانبه است. در این باور،انتظار، صرفاً اعتقاد به ظهور منجی نیست؛ بلکه اعتقادی عملی و همراه با مسئولیت نیز، فراهم نمودن زمینه های ظهور، همراه با عمل به تکالیف، رنگ و بوی عبادی پیدا می کند؛ همان گونه که پیامبر(ص) فرموده اند:(( انتظار الفرج عباده)).
پس انتظار نیز همانند عاشورا، تبدیل به فرهنگ شده است؛ فرهنگی که در رأس آن، اعتقاد به غیبت و ظهور دوازدهمین ولی خداوند، قرار دارد.
با اندکی تأمل پیرامون حادثه‌ی عاشورا و مفهوم انتظار، همبستگی و پیوند میان آنان، روشن می گردد.
اما آن چه که از آن، به عنوان مهم ترین دلایل عاشورا و انتظار،یاد می شود، صرفاً تحلیل و تشریح موضوع، از طریق تقسیم و تفکیک آن است؛ و گرنه این روابط، کاملاً آشکار و هویدا است.
اینک، مهم ترین و کلی ترین دلایل پیوند میان عاشورا و انتظار، را با استفاده از روایات بیان می کنیم.
- خاندان واحد
- مکتب واحد
- اهداف واحد
- خط مشی واحد
- مهدی(عج) منتقم حادثه عاشورا
- پیوند عاطفی میان دو امام
از این رو، صرف نظر از دیگر پیوندها، روابطی استوار و آکنده از عشق و عطوفت، میان این دو امام وجود دارد و همین هم، میان عاشورا و انتظار، پیوندی از سلک احساسات و عواطف الهی، برقرار کرده است.
تحلیل و نتیجه
مذهب و مکتب تشیع بر مبنای دو عنصر مهم عاشورا و انتظار، استوار است. پیروان این مکتب، همان گونه که از حادثه‌ی عاشورا به نیکوترین وجه، تجلیل به عمل می آورند و در رثای اباعبدالله(ع) و خاندان و اصحاب آن حضرت عزاداری می کنند، چشم به راه ظهور حجت خدا و آخرین وصی پیامبر(ص) نیز هستند؛ تا از پرده غیبت بیرون آید و آلام و رنج ها را تسکین بخشد.
عاشورا، بال سرخ و انتظار، بال سبزی است که شیعیان می توانند با آن دو، اوج بگیرند. میان این دو فرهنگ، پیوندی ناگسستنی وجود دارد؛ در رأس عناصر عاشورا و انتظار، دو جهت الهی قرار دارند که با شناخت ابعاد مختلف پیوند میان این دو حجت خداوندی، در واقع به شناخت و درک پیوند عاشورا و انتظار خواهیم رسید و آن گاه کیفیت نقشی که این دو فرهنگ در حاکمیت احکام و ارزش های الهی در سرتاسر عالم دارند، مشخص خواهد شد.
نویسنده: حجت الاسلام و المسلمین امان الله شفایی
