نویسندهى کتاب تاریخ مدینهی دمشق، ابوالقاسم على بن حسن بن هبه اله شیبانى دمشقى، معروف به ابن عساکر، فقیه، محدث، مورخ، جامع علوم معقول ومنقول و ملقب به شیخ الاسلام از جمله دانشمندان بزرگ اسلامى است.وى در شام مىزیسته است و از اعاظم و فقهاى بزرگ مذهب شافعى در قرنهاى پنجم و ششم هجرى بوده است.
در وصف علم او همان بس که گفتهاند: او دریاى علمىاست که ساحل ندارد.
ابنعساکر در سال (۴۹۹هجرى) در شام به دنیا آمد و در همان شهر پرورش یافت. در سال(۵۱۰ هجرى) راهى بغداد شد و در مدارس نظامیه از محضر بزرگان و علماى فقه و حدیث استفاده نمود و از نظر علمى تا بدان جا پیش رفت که موجب تعجب علماى عراق گردید. پس از مدّتى به دمشق بازگشت و از آن جا سفر علمىخود را به ماوراء النهر و ایران آغاز نمود و در این سفر بیست ساله با علماى شهرهاىمرو، خراسان، نیشابور، بیهق، دامغان، بسطام، رى، زنجان، همدان، سمنان، ابهر، مرند، خوى، گلپایگان، تبریز و … دیدار نمود و آوازهى نبوغ علمى او در فقه و حدیث در تمام این سرزمینها بر سر زبانها افتاد. و در نتیجه موفق به نگارش نزدیک به صد اثر ارزشمند گردید که از مهمترین و معروفترین این آثار مىتوان به ” تاریخ شهر دمشق” اشاره کرد.
تلاش و کوشش ابنعساکر در تحصیل علم در گوشهگوشهى جهان اسلام موجب شد تا از محضر بیش از هزار تن از علماى بزرگ که بیش از هشتاد تن از آنها زن بودند، کسب دانش کند که این خود از افتخارات فرهنگ و تمدن اسلامى به شمار مىآید.
دورهى زندگى او با اقتدار« ایوبیان» و حکومت دو چهرهى بزرگ آن روزگار ” صلاح الدینایوبى “، سردار مشهور کُرد و ” ملک نورالدین محمود زنگى” مصادف گشت که هر دو اهل مذهب تسنن بودند و در ترویج آن بسیار کوشیدند. از مهمترین اقدامات آنها دعوت از علما و نویسندگان براى نوشتن تاریخ به ویژه تاریخ اسلام بود که ابنعساکر نیز در زمرهى دعوتشدگان قرار گرفت و این امر سبب شد تا زمینهى نگارش تاریخ بزرگ او موسوم به ” تاریخ مدینهى دمشق” فراهم گردد.
دربارهىزهد و عبادت ابنعساکر سخنان بسیارى گفتهاند. وى از پذیرش مناصب ادارى و حکومتىکاملاً احراز داشت. چهل سال از عمر خویش را صرف تصنیف و تألیف نمود و تا آخر عمر در مدرسهى « دارالحدیث النوریه» که نورالدین محمد بن زنگى بدین منظور تأسیس کرده بود به تدریس اشتغال داشت تا اینکه در یازده رجب سال(۵۷۱ هـ .
ق) در دمشق دارفانى را وداع گفت.
منبع: کتاب عاشورانگاران تألیف دکتر محمدرضا سنگری