عباس بن علی علیه السّلام
از شهدای بنی هاشم
تبار و نژاد: پدرش امیرالمؤمنین علی(ع) و مادرش فاطمه بنت حزام بن خالد مشهور به ام البنین است. ابوالفضل وارث فضائل پدر و سجایای رفتاری و وجودی مادر بود.
سن: وی در سال۳۶تا۳۷ه.ق در مدینه به دنیا آمد و در هنگام شهادت ۳۴ ساله بود. همسر ابوالفضل(ع)، لبابه دختر عبیدالله بن عباس بن عبدالمطلب بود. پنج فرزند برای ابوالفضل برشمرده اند: عبیدالله، فضل، حسن، قاسم، یک دختر.
زمان پیوستن به اباعبدالله: زمان پیوستن به اباعبدالله یاور بزرگ، بازوی رشید و حامی بی بدیل برادر در همه ی لحظه ها و صحنه ها بود. وی از نخستین دم قیام در مدینه حافظ و نگاهبان و همراه امام بود و در کربلا پرچمدار، غمخوار، فداکار و عماد خیمهی قیام اباعبدالله محسوب میشد.
نحوه شهادت: روز عاشورا پس از شهادت یاران، بزرگترین پشتوانه حرم و بازدارندهی سپاه دشمن او بود. وقتی همه یاران شهید شده بودند به محضر امام و برادر خویش شتافت و اذن میدان طلبید. امام به ایشان فرمودند: برادر جان، به سمت فرات برو و قدری آب بیاور. این سخن در موقیعتی گفته شد که صدای العطش العطش کودکان بلند بود. عباس مشک خشکیده را برداشت و به سمت فرات رفت. حضرت ابوالفضل جنگکنان، سر عبور از نخلستان داشت. ناگهان یزید بن ورقاء و حکیم بن طفیل از سپاه عمرسعد از کمین گاه ضربتی بر دست راست وی فرود آوردند. حضرت مشک را به کتف چپ افکند و با دست چپ نبرد آغاز کرد. که حکیم بن طفیل ضربتی بر دست چپ او فرود آورد و عباس مشک را به دندان گرفت که ناگاه تیری بر مشک نشست و تیری دیگر بر سینهی او و از اسب فرو افتاد و برادر را صدا زد. عباس در هنگام افتادن تیر را میان دو زانو گرفت تا بیرون آورد که عمود سنگین نوفل بن ارزق بر فرقش نشست.امام کنار برادر رسید و گریان و آه کشان گفت: الآن انکسر ظهری و قلَّ حیلتی.
ویژگی ها و فضائل: ابوالفضل العباس یعنی پدر و دارنده ی همهی فضیلت ها. حضرت ابوالفضل نام ها و القاب دیگری نیز دارد مانند قهرمان علقمه(بطل علقمی)، کبش الکتیب(فرمانده لشکر)، صاحب اللّواء(پرچمدار)، عمید(پیشوای لشکر)، سقّا(آب آور)، قمربنی هاشم(ماه بنیهاشم)، ابوقربه(صاحب مشک)، باب الحوائج( او گره گشای حوائج همگان است). عبد صالح و…
برخی کتب درباره حضرت ابوالفضل
نام کتاب: خصائص العباسیه
مؤلف: محمدابراهیم کلباسی نجفی
ناشر و سال نشر: صیام- ۱۳۸۲
نام کتاب: چهره درخشان قمر بنیهاشم ابوالفضل العباس علیهالسلام
مؤلف: علی ربانی خلخالی
ناشر و سال نشر: مکتب الحسین(ع)- ۱۳۷۶
نام کتاب: زندگانی حضرت اباالفضل العباس(ع)
مؤلف: عزتالله رحمتی چاغروند
ناشر وسال نشر: شاپور خواست-۱۳۸۶
نام کتاب: سردار کربلا
مؤلف: عبدالرزاق موسوی المقرم
ناشر و سال نشر: مولود کعبه-۱۳۷۴
نام کتاب: حضرت ابوالفضلالعباس جامعالفضایل
مؤلف: علیرضا خاکپور مقدم
ناشر و سال نشر: حضرت عباس-۱۳۸۶
نام کتاب: شاه شمشاد قدان،سیری درزندگانی و کرامات حضرت اباالفضل العباس(ع)
مؤلف: سید محمد حسینی
ناشر و سال نشر: هنارس- ۱۳۸۴
نام کتاب: زندگانی حضرت ابوالفضل العباس(علیهالسلام)
مؤلف: باقرشریف قرشی
مترجم: حسن اسلامی
ناشر و سال نشر: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دفتر انتشارات اسلامی- ۱۳۸۳