وب سایت موسسه فرهنگی هنری فرهنگ عاشورا – دزفول عاشورا و امام حسین
نوشته های مرتبط
موضوع: فضایل و رذایل اردوگاه حسینی(ع) و اموی در آینه قرآن
نگارش: محسن ریاضی
استاد راهنما: دکتر قربان جمالی
استاد مشاور: دکتر محمد حسین زنجیری
محل تحصیل: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اراک دانشکده علوم انسانی گروه علوم قرآن و حدیث
پایان نامه برای دریافت درجه کارشناسی ارشد«M.A» رشته علوم قرآن و حدیث
زمستان ۸۹
چکیده:
شکی نیست که نهضت عاشورا و قیام ابا عبدالله(ع) به دلیل فراهم نمودن امکان شناسایی دوستان، دشمنان و همچنین دشمنان دوست نما تاثیر به سزایی در حفظ و بقای دین مبین اسلام داشته است.همه ساله به خصوص در ایام محرم و صفر بابرپایی آیین عزاداری و تبیین جوانب مختلف این قیام، امکان بهره گیری در حوزه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و …فراهم می شود. با توجه به آگاهی نسبی جامعه از این قیام برآن شدیم تا با هدف استفاده بیشتر، روحیات و صفات اخلاقی دو گروه درگیر در این رویارویی بزرگ تاریخی را از نگاه قرآن، مورد بررسی قرار دهیم.
با اینکه فرصت اندک این تحقیق یارای بررسی همه فضایل و رذایل اخلاقی متجلی شده از دو گروه نبوده است؛ اما با این وجود با پیگیری تجلی فضایل و رذایل شاخص، در هر یک از دو اردوگاه حسینی(ع) و اموی، به بخشی از این مهم دست یافته ایم.
تحقیق حاضر با عنوان«فضایل ورذایل اردوگاه حسینی(ع) و اموی در آینه‌ی قرآن» از سه بخش تشکیل شده است؛ که
بخش اول شامل کلیات،
بخش دوم مربوط به تحلیل داده‌ها و
بخش سوم شامل نتیجه‌گیری و پیشنهادات ارائه شده‌است.
بخش دوم شامل دو فصل است: فصل اول شامل تعدادی از صفات اخلاقی قرآنی(فضایل) به همراه تجلیات آن در اردوگاه حسینی(ع) است، و در فصل دوم هم تعدادی از رذایل اخلاقی مطرح شده در قرآن مورد بررسی قرار گرفته و نمونه یا نمونه‌های عینی آن در اردوگاه اموی آورده شده است تا پس از روشن شدن دیدگاه قرآن در مورد هر صفت و آوردن یک یا چند مورد از تجلیات آن در اردوگاهی که محل بروز آن صفت بوده است، به نمونه‌ای از جامعه دارای فضایل قرآنی از یک طرف و جامعه دارای رذایل اخلاقی طرد شده قرآنی از سوی دیگر دست یابیم و با توجه به ارائه نمونه‌های عینی (و تا اندازه‌ای شناخته شده) ، امکان بهره‌گیری و در نتیجه کسب فضایل قرآنی و دفع صفات اخلاقی رذیله را در حد توان و برای جامعه‌ای که خواهان حرکت در مسیر اخلاق قرآنی است، فراهم آوریم.
در این تحقیق از منابعی همچون تفاسیر، کتب روایی و تاریخی و… بهره، گرفته شده است.
پرسشهای تحقیق
۱٫اردوگاه حسینی(ع) محل تبلور کدام صفات، رفتار و اعمال مطرح شده در قرآن است؟
۲- اردوگاه اموی محل تبلور کدام صفات، رفتار و اعمال مطرح شده در قرآن است؟
مروری بر تحقیقات گذشته
مطالبی که در خصوص موضوع مورد بحث این پژوهش در کتب، مقالات و… آمده است، در بردارنده‌ی همه‌ی زوایای مورد توجه این تحقیق نیست. گروهی از این تحقیقات اندکی از موضوعات اخلاقی را در لابلای سایر موضوعات طرح شده (غیراخلاقی) و به صورت پراکنده طرح کرده‌اند که ممکن است مشتمل بر تجلی صفات مثبت و یا منفی در اردوگاههای حسینی (ع) و اموی بوده و گاهی برخی از آن صفات، بر قرآن عرضه شده‌اند.
دسته‌ی دیگری از پژوهشها به بیان صرف مصادیق اخلاقی در این دو اردوگاه- آنهم به صورت محدود و اندک- پرداخته‌اند که این مجموعه‌ها را می‌توان مجموعه‌هایی صرفاً اخلاقی- عاشورایی نامید. اما مجموعه‌ای که بتوان صفات مثبت و منفی اخلاقی را ابتدا از دیدگاه قرآن مورد بررسی قرار داده، سپس به بیان مصادیق عینی آن در هر یک از اردوگاههای حسینی(ع) و اموی پرداخته باشد، مشاهده نگردید و اگر هم چنین کاری صورت پذیرفته باشد به صورتی محدود است که در کنار موضوعات متعدد دیگر، چندان خودنمایی نمی‌کند.
تحقیق حاضر مجموعه‌ای اخلاقی، قرآنی و عاشورایی است که در آن به بیان صفات مثبت و منفی اخلاقی، مبتنی بر ارائه دیدگاه قرآن کریم، نسبت به هر یک از آن صفات و همچنین تجلی آنها در دو اردوگاه یاد شده، پرداخته شده است.
نمونه هایی از متن پایان نامه
تجلی ایثارگری در اردوگاه حسینی(ع)
ایثار محمد بن بشیر حضرمی
سید ابن طاووس ماجرای اسیر شدن فرزند محمد بن بشیر حضرمی که خود، به همراه اباعبدالله(ع) در کربلا حاضر بود چنین آورده‌است:
«قیل لحمدبن بشیر الحضرمی فی تلک الحال قدأسر ابنک بثغر الرّی فقال عندالله احتسبه. و نفسی ما کنت احب ان یؤسر و أنا ابقی بعده فسمع الحسین(ع) قوله فقال:”رحمک الله انت فی حل من بیعتی فاعمل فی فکاک ابنک”. فقال:” اکتنی السباع حیاً ان فارقتک”.
قال:” فأعط ابنک هذه الأثواب البرود یستعین بها فی فداء اخیه فأعطاه خمسه اثواب قیمتها الف دنیار».
« در آن حال به محمد بن بشیر حضرمی گفته شد؛ همانا فرزندت در مرز ری اسیر شده‌است. گفت او را به حساب خدا و به طلب اجر می‌گذارم. به جانم سوگند دوست نداشتم او اسیر شده و من بعد ازاو باقی باشم. حسین(ع) سخنش را شنید و فرمود:” خداوند تو را رحمت کند تو از بیعت من آزادی پس در آزادی فرزندت تلاش کن.”( محمد بن بشیر) گفت:” درندگان، زنده مرا بخورند اگر از تو جدا شوم.”
امام فرمود: پس این پیراهنهای بُرد را به فرزندت بده تا از آنها در فدا دادن برای(نجات) برادرش کمک گیرد. پس به او پنچ پیراهن اعطاء کرد که قیمت آنها هزار دینار بود».
بنابراین مشاهده می‌شود که با وجود معاف شدن محمدبن بشیر حضرمی توسط امام(ع) برای آزادی فرزند اسیر خود اما او ایثار کرده و همراهی با امام (ع) و کشته شدن در راه او را با نجات جان فرزند خویش معارضه ننمود.
