ضرب المثل عاشورایی

واعظی در مجلس روضه انواع آب را بیان می کرد. آب باران، آب جوی، آب حوض، آب رودخانه و «آب انبار» را برشمرد و به آبی که از شیر آب انبار جاری می‌شود، رسید. سپس گفت: « آقایان، به یاد شیر کربلا افتادم» و با این لحن به ذکر مصیبت پرداخت. مثل یادآور گفتار آن واعظ است و به آسمان ...

**ابوالفضل را شمر نمودن: ابوالفضل(ع)، مظهر رحمت، رفع عطش و سقایی است و شمر نمایان گر خشونت و بی‌رحمی؛ «ابوالفضل را شمر نمودن» به معنای بدگویی در پی نیکان، با نظر خصومت به کسی نگریستن و خوب را به زشتی وصف کردن است. …… **اربعین شَه دینه       شله زرد خیلی شیرینه این بیت به ابیاتی که به آهنگ آن سینه ...

خطاب به کسی است که آشکارا ادعای دوستی می‌کند و در نهان دشمنی می‌ورزد. در واقع این مثل با مثل‌های زیر هم معناست: ۱)نماز علی را می‌خواند و پلوی معاویه را می‌خورد. ۲)هم طبال یزید است و هم علمدار حسین(ع). **آه آه از صبح کوفه، وای وای از شام شام برای مقایسه میان دو گرفتاری،‌ دو محل، دو شغل یا ...

آدم جاهل یا معرکه می گیرد یا برای قمه زنان طبل می‌زند. این مثل درباره‌ی انسان‌هایی که کارهای پر مشقت و بی فایده بر می‌گزینند به کار می رود. آرزوی خاک مرقدش را دارم. اگر در مجلسی نام امام حسین(ع) را بر زبان آورند،‌ برخی افسوس می‌خورند و می‌گویند: «‌آه، نمی‌دانی که چقدر آرزوی خاک مرقدش را دارم.» این عبارت- ...

آخر عربی حمیتت کو؟‌ ای شمر وفا و غیرتت کو؟ این مثل در واقع زبان حال حضرت زینب خطاب به شمر هنگام ورود اهل بیت به شام است، و زمانی به کار می رود که فردی همه‌ی اسباب وابستگی به شخص یا پدیده‌یی را نادیده بگیرد و هیچ واکنش مثبتی نشان ندهد. آخوند (به) منبر نرفته، قربون سرِ بریدهَ ت ...

مثل به فرومایگی، خساست و نیز عدم گرایش فرد به حق یا باطل اشاره دارد و کنایه از آدم خسیس و تنگ‌چشمی است که نه عشق و ارادت به امام حسین(ع) او را وادار به انفاق می‌کند و نه نفرت از یزید و شبیه به این مثل است: «از دستش آب نمی‌چکد.» آب دست یزید افتاده است: در روزگار شاهان ...

مثل یا عبّاسیا (قمه زنان) درباره‌ی کسی که سر و صورت و لباسش خونی شده باشد، به کار می‌رود. مثل یزید برای اشاره به بی رحمی و سنگدلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مثل(دو) طفلان مسلم در مورد کودکان ستم دیده به کار می‌رود؛ کودکانی غریب، مظلوم، آرام، محزون، خوش سیما و همانند که پیوسته با یکدیگرند. مثل مجلس روضه خوانی ...

نه کربلا نه چاووشی این مثل به پشیمان شدن از انجام دادن کاری و انصراف از آن، اشاره می‌کند. نقاره چی یزید است! این مثل به حمایت از ستمگر اشاره دارد و درباره‌ی کسی که از ستم پیشگان طرفداری می‌کند، به کار می‌رود. نوبت به انبیا چو رسید آسمان تپید این مصرع که به مظلومیت و بی‌نوایی اشاره دارد، از ...

هر که دارد هوس کرب و بلا بسم الله! این مصرع که در چاووش خوانی‌های مسافران کربلا خوانده می‌شد، از خطبه امام حسین(ع) هنگام خروج از مکه برگرفته شده است. حضرت در آن موقعیت فرمود: «هر که می خواهد خون خود را در راه ما نثار کند و آماده حرکت است، همراه ما در مسیر کوچ گام نهد.» این مثل ...

هفت تکیه می روی؟ در گذشته گاه چنان نذر می‌کردند که در ماه محرم در هفت مجلس روضه شرکت کنند. مثل از این امر سرچشمه گرفته است و به پای بند نبودن به یک مکان، «محله گردی» و «دلگی» اشاره دارد. هر وقت پای علامت یکی سینه می زند این مثل مانند« هم طبال یزد است و هم علم دار ...