ضرب المثل عاشورایی

منظور از زینب، دختر علی بن ابی طالب(ع) و فاطمه‌ی زهرا(س)، است که در وقایع کربلا حضور داشت و با اهل بیت به کوفه و شام رفت. این مثل (که بیش تر برای شکوه می آید) به همراهی با کسی که درد و شکایت بسیار دارد و به تحمل کردن آه و ناله‌ی وی اشاره می‌کند. منبع: عاشورا در فرهنگ ...

شخصی روستایی به آرزوی آن که حاجی شود به تدریچ صد تومان گرد آورد و عازم مکه شد. چون به کربلا رسید، بیماری او را فرو افکند و متوقف ساخت. وقتی تندرستی‌اش را باز یافت که زمان حج گذشته بود. ناگزیر به وطن بازگشت. آشنایان وی را کربلایی می خواندند. او هروقتی این خطاب را می شنید با تأثیر می‌گفت: ...

حضرت قاسم فرزند امام حسن(ع) است و در شمار شهیدان کربلا جای دارد. این مثل برای بیان عدم پای بندی برخی از افراد به عهد و پیمان و بی‌ارزش بودن وعده‌هایشان به کار می‌رود.منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها)/مؤلف: محمدعلی عارفی‌راد

این مثل بر تکرار بدون وقفه‌ی یک کار یا رفت و آمد پیوسته‌ی اشخاص به یک مکان اشاره دارد و با توجه به مورد، به دو شکل استعمال می‌شود. «همین جور حاجی برو کربلایی بیا، تو چند دقیقه یک ظرف باقلوا را خالی کرد.» «صبح تا شب،‌ حاجی برو، کربلایی بیا، یک دقیقه راحتی برای آدم باقی نمی گذارند.»   ...

مصیبت و بلا هر قدر هم سخت و هولناک باشد، می‌گذرد. مثل بدین حقیقت اشاره دارد و برای بیان گذرا بودن دشواریها به کار می‌رود.     منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها)/مؤلف: محمدعلی عارفی‌راد

در تعزیه‌ی مسلم وقتی امام حسین(ع) عزم کوفه می‌کند این عبارت به وی گفته می‌شود. مثل برای بیان بی‌وفایی یک فرد یا خانواده به کار می‌رود.   منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها)/مؤلف: محمدعلی عارفی‌راد  

در ایام محرم هنگامی که توغ را از مسجدها و تکیه‌ها بیرون می‌آوردند و جمعیتی انبوه در پی آن راه می‌افتادند، ازدحام بسیاری می‌شد. به همین جهت امروزه اگر جایی شلوغ و پر سر و صدا باشد می‌پرسند مگر توغ شده؟ به عبارت دیگر، این مثل برای بیان کثرت و شلوغی به کار می‌رود. منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها)/مؤلف: محمدعلی ...

در حادثه کربلا اهل بیت امام حسین (ع) را اسیر کردند و همراه افراد خشنی چون شمر به شام بردند. این مثل در آن واقعه ریشه دارد و به وسیله آن به کسی که در برابر زورمند و دیکتاتور ایستاده است هشدار می‌دهند؛ یعنی پنجه در پنجه زورمند میفکن که ستمگر و بی‌شرم است و سبب رسوایی و آبروریزی می‌شود. ...

تعزیه شیر و فضه راه انداخته است تعزیه شیر و فضه سبب پدید آمدن این ضرب‌المثل شده است. در گذشته در برابر کسی که برای محق نمایاندن خود آه و ناله یا سر و صدا راه می‌انداخت این مثل را به کار می‌بردند. تمام غرق گناهیم و یک حسین(ع) داریم وقتی بخواهند با خوشامدگویی و تعریف و تمجید دلبستگی عمیق ...

در فارسی امروز، کسی را که در امور همگانی حادثه‌آفرینی یا میدان‌داری کرده، از آن حوادث به سود خود بهره‌برداری می‌کند، یا واسطه ی به هم بستن و اصلاح و انجام امری شمرده می‌شود، تعزیه‌گردان می‌خوانند. این واژه به طنز برای اشاره به اداره کننده‌ی یک کار نیز به کار می‌رود. منبع: عاشورا در فرهنگ مردم(ضرب‌المثل‌ها)/مؤلف: محمدعلی عارفی‌راد